Tuhaf Unkapanı Hikâyesi

Geçenlerde İstanbul ve etimoloji ilgimi bilen bir çaylak biraz da takılmak amacıyla sordu. “Abi bu Unkapanı hikâyesi nedir, Unkapanı ne demek? Ne tuhaf semt isimleri var İstanbulun!” Yüzündeki hınzır ifadeden aynı zamanda benle maytap geçme durumu da sezdiğim için anlatmaya başladım. Unkapanı 19. Yüzyılda Haliç’e giren un yüklü gemilerden ilk 10 un çuvalı kapmak serbesti, işte o yüzden buraya Unkapanı denmiştir. Başka bir rivayete göre de 10 çuval yüzünden on kapanı olarak  söylenirken zamanla Unkapanı şekline dönüşmüştür.

“Vay bee" dedi baygın baygın bakarak. "Şimdi öğrenmiş oldum." Ama tabi ki işin aslı öyle değil! Kopy pasta yapan öğrenci kardeşim sakın ev ödevi olarak yukarıda anlattığımı alma madara olursun, kulaklarımı çınlatırsın.

Kapan Arapça haliyle kabbân Prof. Dr. Halil İNALCIK’ hocamıza göre “Kapan denen Toptancı dükkânları halkın un, meyve, bal, yağ, balık, sebze, tuz, kömür, at ve köle gibi ihtiyaçlarını karşılarken, mezbahalar, tabakhaneler, yağhaneler, boyahaneler vs. de zanaatkârların ihtiyaç duydukları hammaddeyi ve hizmetleri sağlamak üzere şehrin uygun semtlerinde yer alırdı (Unkapanı, Yağkapanı vb.)” Ayrıca terazi anlamına gelen Arapça Kabban sözcüğünün Unkapanı ile ilgisi yoktur. Unkapanı bölgesi Bizans döneminde dahi tahıl ticaretinin yapıldığı yerdir bu yüzden Estambul Unkapanı'nda bir çok değirmen ve un fabrikası ve fırın kurulmuştur. 

Metruk haldeki meşhur Unkapanı Değirmeni YM-Yapı Endüstri Merkezi tarafından Borsa-Kültür ve İş Merkezi olarak projelendirilmişti, ne oldu o projeye bilemiyorum. Bir ara başka bir haber çıkmıştı IMÇ Çarşısı yıkılacak yerine Osmanlı tipi bir çarşı yapılacak. İyi de şu geçmişte yaşama alışkanlığı baydı.

Unkapanı deyince aklımıza ne gelir acaba? 

Benim aklıma gelenler şunlar:

Bozdoğan diğer adıyla Hadrianus Su Kemeri

Plakçılar Çarşısı ve Yeşilçam Filmleri

Kuzgun Acar'ın Kuşlar heykeli IMÇ binasının ön cephesindedir. Hastasıyım.

Bedri Rahmi ve Eren Eyüboğlu'nun mozaik panoları, Ali Teoman Germaner'in rölyefi, Nedim Günsür ve Sadi Siren mozaik ve seremik panoları bir de çeşme var dekoratif 

Füreya Koral'ın seramik panosu

Pilavcı Abi, IMÇ Plivacısı da deniyor kendisine (geceleri önünde kuyruk oluşur)

Vefa Bozacısı

Bence mutlaka IMÇ UNkapanı Çarşısı'nı ziyaret edin. Zira yıkılabilir. Burası metrekareye düşen sanat açısından Türkiye'nin müzelerinden dahi zengin bir mekan.