Bir İstanbul Çiçeği, Kadıköy Çiğdemi

Hızlı yapılaşma, aşırı göç nedeniyle İstanbul florası yok olma tehlikesinde. Aslında İstanbulumuzun florası müthiş bir zenginlik ihtiva ediyor. Mesela İstanbul’da yetişen 39 tür bitki dünyanın başka bir yerinde yetişmiyor. Yani bu 39 bitki türü endemiktir. 

Aydos çiğdemi, İstanbulensis

Bunlardan biri olan Aydos Çiğdemi İstanbulensis çiğdemini yazmıştım. Hatta bu çiğdemi Sultanbeyli Belediyesi logo olarak kullanmaya başlamıştı. Yol kenarında gördüğünüz şu sarıçiğdem heykeli.

Bu postta başka bir çiçeğe değinmek istiyorum. “Kadıköy Çiğdemi-Colchicum chalcedonicum” adını Kadıköy’den alan çiğdem. Her bahar laleler ile coşan İstanbul’u her nedense lale ile bütünleştiririz oysa flora açısından bakarsak lale İstanbul kökenli bir bitki değildir, lale Anadolu kökenli bir bitkidir bize has iki lale türü Amasya lalesi ve Manisa lalesidir. Amasya lalesi, kayıptır halen araştırılmaktadır. Çinilerde gördüğümüz Türklere has lale tulipe Turcica Beykoz yakınlarındaki Cumhuriyet köyü dışında başka yerde yetiştirilmez.

İstanbul'un florası, endemik bitkileri

Estambul’a özgü bitkileri şöyle bir sıralarsak: İstanbul çiğdemi(Crocus olivieri ssp. İstanbulensis), İstanbul kardeleni(Galanthus plicatus ssp. byzantinus), Peygamber çiçeği(Centauria hermanii), Terkos Kasatura Kıyıları, Bogaziçi keteni(Linum tauricum ssp. bosphori), Kilyos Peygamber çiçeği(Centaurea kilaea) yine o güzelim Kilyos Kumullarında yetişen Sahil sığırkuyruğu ve sahil iviotu, Şile kıyılarında(İsmail abi duy sesimi Şileden :) sahil asperulası. Eskiden ikitelli ve Alibeyköy, Arnavutköy, Gaziosmanpaşa civarında görülen köygöçüren çiçeği maalesef o bölgeyi bilenler açısından söylüyorum köyü göçürememiş telef olmuştur. Her yer beton olduğu için hiç zahmet etmeyin göremeyeceksiniz!

Colchicum chalcedonicum, Kadıköy çiğdemi

Gelelim Kadıköy Çiğdemi-Colchicum chalcedonicum’a: Kadıköy çiğdeminin isim babası İstanbullu George V. Anzavour’dur. Kadıköy acıçiğdemi 1911 yılında keşfedilmiştir. Adını Kadıköy'ün tarihi ismi, "Kalkedon-Chalcedon"dan almış, çoğunluğu İstanbul'da olmak üzere, dünyada yalnızca birkaç yerde yetiştiği bilinen çok nadir bir bitki. Kontrolsüz şehirleşme, bu bitkiyi de yok olmanın eşiğine getirdi. Ömerli Havzası'nda, Ömerli Barajı Havzası'nı da içine alarak Kocaeli Yarımadası'nın orta ve güney bölümlerinde yer alan tepelerde yetişiyor.

Bu çiçek nerede görülebilir? İşte yazıyorum Ömerli Barajı yakınlarındaki Çataltepeye çıkınca İstanbul çiçeği olan acıçiğdemi görebilirsiniz. Bolat Keşke George V. Aznavour hakkındada iki satır yazsaydın! George V. Aznavour İstanbullu bir Ermeni vatandaşımız. İstanbul florasını inceleyen nadir bilim insanlarından biri, makaleleri dünyanın çeşitli bilim dergilerinde yer almış bir botanikçi. Ne yazık ki “Prodrome de la flöre Constantinople”yani İstanbul Florasına Giriş isimli 5 ciltlik eserini bastıramadan vefat etmiş gözleri açık gitmiştir.

George V. Aznavour'a teşekkürlerimizle

Not: Ömerli Havzasına o kocaman İstanbul Park denen formüla pistini inşa edenlere sesleniyorum. Sizi vuuuuun zaauzuuummmm diye öten o formula arabalarının egzozuna bağlamak lazım! Bu alanda böyle bir bina diktin de ne oldu bomboş yatıyor yazık! Daha ne diyeyim!