Ben senin...

Deniz Otobüsü ile Kadıköy'e geçerken yanımdaki  feribot yolcularından biri “bırak yahu onun cemaziyelevvelini iyi bilirim ben” dedi. Arka taraftaki kızlar bir türlü deyimi çözemediler ama deyimin ne anlama geldiğini biliyorlar. Belki onlar okumayacak ama ben bildiğimi okuyup satırlara dökeceğim belki öyküsü birilerinin işine yarar.

“Cemaziyelevvelini iyi biliriz” demek sözü edilen kişinin hayatına dair önemli şeyleri biliyor olmak demektir. Hatta bilinen şeylerin çoğu negatiftir, deyim üstü kapalı bir şekilde küçümseme, kıskanma emareleri de taşır. Çoğu zaman deyime muhatap olan kişiye had bildirmek, utandırmak için de kullanılır.

Deyimin öyküsü kısaca şöyledir. Vakti zamanında Osmanlı çok sağlam arşiv yapardı bilirsiniz. Hatta maalesef bu gün bile bu kadar teknolojiye rağmen arşiv alanında Osmanlı İmparatorluğu' nun gerisindeyiz. Tabi henüz dosya icat olmadığından, her aya ait arşiv belgeleri, dokuma bezler içindeki çuvallarla aylık olarak depolanır, çuvallara da tasnif edilen ayın mührü vurularak arşiv tahta sandıklar içinde arşiv depolarına kaldırılırdı.

Bir gün İstanbul arşivinde çalışan bir uyanık memur, don alacak para kalmayınca Hicri takvime göre beşinci ay olan “cemaziyelevvel” ayına ait dokuma bez arşiv çuvalını deyim yerinde ise “iç eder” ve kendine don yapar.

Memur donu ne kadar yıkasa da yazı tam olarak çıkmamıştır. Bir gün bizim memur hamamları ile meşhur olan Estambul’da arkadaşları ile hamama gidince, arkadaşları donundaki “cemaziyelevvel” damgasını  güçlük çekmeden okuyup kendi aralarında gülüşürler.

Gel zaman git zaman bu memur yüksek mevkilere gelir ve bir gün hamam sefası yaptığı arkadaşının ofisini denetlemeye gelir. Afra tafrasından geçilmeyen memur, eski hamam arkadaşını görünce selam verip odadan hızla çıkar. Ne olduğunu anlamaya çalışan çaylak arşiv memurlarından birisi “ beyim hayırdır, bıyık altından gülüyorsun, sebebi nedir” deyince, O böbürlenen dümbeleğin “cemaziyelevvelini iyi biliriz biz “ der.

Etimoloji severe not:  Hicri aylar sırayla : Muharrem, Safer, Rebiülevvel, Rebiülahir, Cemaziyelevvel, Cemaziyelahir, Recep, Şaban, Ramazan, Şevval, Zilkade, Zilhicce