Boza içtim sallandım

Boza nedir? Bozanın Tarihi

Dün akşam işten çıkınca markete uğrayıp bir şeyler aldım. Aldıklarım arasında boza da vardı. İstanbul deyince aklımıza gelecek folklorik unsurlardan biridir boza. Biz bozayı mayalı bir Trakya içeceği olarak biliriz, Balkanlarda bozaya  mırmırık denir. Çook öncelere gidersek köken olarak boza bir Tatar içeceğidir. Bunu Evliya çelebi de yazmıştır. Evliya Çelebiye göre bozanın mucidi “Salsal Tatar” adında biridir.

Dedik ya bozanın İstanbul folkloründe önemli bir yeri vardır. Şöyle karlı ayaz kış gecelerinde sokakta bir adamın “boozaaa…booozaaaa” dediğini duyarsanız bir İstanbul klasiğini yaşıyorsunuz demektir. Bozanın müptelası değilim ama kış gelince de yılda üç dört kez olsa da içeriz. Daha doğrusu ben içerim, eşim sevmezdi ama dün akşam iki bardak birden hüpletti. Teoman da dilinin ucunu bir dokundurdu içmedi. Boza olayını akşam içmemek gerek beni biraz bozdu bo olay! Zor uyudum. Fazla enerji göz çıkarıyor benden söylemesi.

Neyse bozayı anlatıyorduk: İşte efenim eski zaman İstanbul ev eğlenceliklerini patlamış mısır, kestane kebap ve boza şeklinde sıralamak yanlış olmaz. Bozanın ritüeli tarçın ve sarı leblebidir. Ben bilmiyorum amma velakin bir zamanlar İstanbul’da meşhur olan bozacıları şöyle sıralarsak: Süleymaniye’de Yasemin Bozası, Unkapanı’nda Sinan bozası. Ayasofya’da t..klı boza! Ben söylemiyorum kitaplar aynen böyle yazıyor!  Yazmaya lüzum var mı bilmiyorum, bugün boza deyince aklımıza Vefa Bozası geliyor.

Boza kelimesinin kökeni, etimolojisi

Farsça kökenli değildir. Boza Çağatay lehçesinden Farsçaya geçmiştir. Çağatay Türkçesi Oğuz ve Kayı boylarının dışında Harezm ve Timur diyarının lehçesidir. Dil bilimci değilim ama Çağatay lehçesinin Özbekçe ve Uygurca'ya benzediğini duymuştum. Bozanın İngilizcesi Boza veya Bosa, Rusça ve Arapça'sı buza, Bulgarca, Macarca ’da direkt boza şeklinde telaffuz edilir. Boza da dünya mutfağına bizim kazandırdığımız bir içecektir nokta. Hay bu etimoloji merakıma!

Fotoğraf Kaynak:travelogue.travelvice